‘Madrid’ praat, Australië brandt
In Madrid vergaderen 25.000 mensen deze week nog over de klimaatverandering en wat hieraan te doen in een vervolg op het klimaatakkoord dat vier jaar geleden in Parijs werd gesloten. Ondertussen teisteren onblusbare bosbranden de oostkust van Australië. Is er een verband tussen klimaatverandering en de brandende bossen?
Ja, zeggen meteorologen en andere wetenschappers, maar de Australische regering wil er niets van weten. Bosbranden zijn van alle tijden en dit is niet het moment om er over te praten, aldus de Australische premier Scott Morrison. In oktober braken de eerste grote bosbranden van dit seizoen uit, in de extreem droge en hete Australische lente. De branden hebben aan zes mensen het leven gekost. Honderden huizen zijn ten prooi gevallen aan de vlammen. Meer dan 2,5 miljoen hectare is in rook opgegaan.
Momenteel – het is sinds 1 december zomer, oftewel het bosbrandenhoofdseizoen – woeden in de staten New South Wales en Victoria meer dan honderd branden tegelijk. En veel brandhaarden zijn ‘te groot om te doven’ (‘too big to put out’), zoals een wanhopige brandweerman opmerkte.
De luchtkwaliteit rond miljoenenstad Sydney is als gevolg van de enorme rookontwikkeling zorgwekkend. Inwoners wordt aangeraden binnen te blijven en ramen en deuren dicht te houden. Deze situatie zal niet snel verbeteren. Het blijft heet, boven de 40 graden en regen wordt niet voor januari verwacht.
Er is sprake van temperatuurinversie (temperatuuromkering) waarbij er in de onderste luchtlaag geen menging plaatsvindt met lucht in de hogere luchtlagen. De ongezonde lucht blijft dus hangen.
De bosbranden vallen inmiddels officieel in de categorie ‘catastrofaal’. Of ze het directe gevolg zijn van klimaatverandering is niet spijkerhard aan te tonen, maar een indirect verband lijkt er zeker te zijn. Door de enorme droogte, die zonder meer wel past in het patroon van klimaatverandering, kan het vuur op deze enorme schaal om zich heen grijpen. Met desastreuze gevolgen: voor de inwoners en voor de biodiversiteit in het gebied, met al meer dan 2000 dode koala’s.
Het klopt echter ook dat bosbranden van alle tijden zijn. Zelfs is het verdedigbaar dat bosbranden tot de levenscyclus van het bos behoren. Echter niet meer op deze ongekende schaal. Ook de verlenging van het bosbrandenseizoen wijst op een link met klimaatverandering. Niet alleen in Australië, ook in de VS: in 2017 was het seizoen al meer dan honderd dagen langer dan in eerdere jaren.
Ook staat vast dat de bosbranden onderdeel zijn van een vicieuze cirkel: bij bosbranden komt CO2 vrij, meer CO2 in de atmosfeer leidt tot hogere temperaturen, die weer tot meer droogte en dus tot nog meer bosbranden leiden, enz. Dit proces is al jaren aan de gang.
Brand is een vaak gebruikte metafoor voor de gevolgen van klimaatverandering. Zie Greta Thunberg – een ‘snotaap’ volgens de Braziliaanse president Bolsonaro die niet nalaat de ontbossing in het Amazonegebied te bagatelliseren. ‘Ons huis staat in brand,’ aldus de 16-jarige Zweedse klimaatactiviste begin dit jaar in haar beroemde toespraak tot de wereldleiders op het World Economic Forum in Davos. ‘Brand!’ is kort maar krachtig ook de titel van het dit jaar verschenen boek van de Canadese journaliste/activiste Naomi Klein, waarin ze voor een nieuwe groene politiek pleit.
‘Madrid’ praat, Australië brandt. Ziet ‘Madrid’ de vuurzee Down Under als een teken? Of zal de discussie verzanden in CO2-terugdringpercentages in combinatie met kostenplaatjes?
Europees commissaris Frans Timmermans, deze week te gast in Madrid, ontvouwt vandaag de details (zie kader hiernaast) van de ‘Green Deal’, het ambitieuze Brusselse klimaatplan dat een CO2-reductie van 50 tot 55 procent vóór 2030 behelst. In 2050 moet Europa het eerste klimaatneutrale continent zijn.
Mediahuis, Regionale Dagbladen, 11 december 2019
Commentaar
Australië is een welvarend land, geen ontwikkelingsland. Toch opent het Nederlandse Rode Kruis girorekening 5215 voor hulp aan het al maanden door bosbranden geteisterde land.
De stap van het Rode Kruis is bijzonder, maar op zich niet verkeerd en gebaseerd op verzoeken vanuit de Nederlandse samenleving. Ook Hollywood schiet Australië te hulp met oproepen en donaties van internationale sterren. De Australische regering zelf trekt 1,2 miljard euro uit voor de wederopbouw.
De prioriteit moet uiteraard liggen bij hulp aan de slachtoffers, bij de tienduizenden die hun huis hebben moeten verlaten, vluchtend voor de allesverslindende vuurzee waarin inmiddels 500 miljoen dieren zijn omgekomen en waarvan het einde nog niet in zicht is.
Onderliggend is er meer aan de hand dan een natuurramp die zijn weerga niet kent. Volgens het Australische meteorologische bureau was in 2019 de gemiddelde temperatuur in de zwaar getroffen regio New South Wales 1,95 graden hoger dan dertig jaar geleden.
Een mondiale temperatuurstijging van twee graden is het schrikbeeld van de wereldpolitiek na het Parijse klimaatakkoord in 2015. Maar dan gaat het om een opwarming ten opzichte van de tijd van vóór de industriële revolutie.
New South Wales toont lokaal het gruwelijke apocalyptische gezicht van een ongehoord snelle opwarming met twee graden die onmiskenbaar het gevolg is van klimaatverandering. De gevolgen zijn met giften, hoe welkom ook humanitair gezien, niet te bestrijden, daar is meer voor nodig.
Mediahuis, Regionale Dagbladen, Commentaar, 7 januari 2020
